Türkçenin Genel Özellikleri
TÜRK DİLİNİN AİT OLDUĞU DİL AİLESİ, GENEL ÖZELLİKLERİ
Türkçe, diğer Türk dilleriyle birlikte Altay dil ailesinin bir kolunu
oluşturur. Bu ailenin diğer üyeleri Moğolca, Mançu-Tunguzca ve
Korecedir. Japoncanın Altay dil ailesinin bir üyesi olup olmadığı
konusu tartışılmaktadır.
Türkçe, diğer Altay dilleri gibi eklemeli, yani sözcüklerin eklerle
yapıldığı ve çekildiği, sondan eklemeli bir dildir.
Türkçe sözcüklerde, Arapça, Almanca vb. dillerde görülen erillik,
dişillik (yani cinsiyet ayrımı) özelliği yoktur.
Türkçede sayı sıfatlarından sonra gelen adlar çoğul eki almazlar. Yani
üç ağaçlar değil üç ağaç.
Önlük-artlık (kalınlık-incelik) ve düzlük-yuvarlaklık uyumları vardır.
İlk uyuma göre bir sözcükteki ünlüler ya hep art veya ön, ikinci uyuma
göre de ya hep düz veya yuvarlak olurlar.
f, j ve h ünsüzleri Türkçe kökenli sözcüklerde bulunmazlar. (Bir kaç
Türkçe sözcükte başka seslerden değişmiş olarak f görülebilir: öfke <
öpke, ufak < ubak vb.)
Türkçe sözcüklerde söz başında bulunabilen ünsüz sayısı sınırlıdır: b,
ç, d, g, k, s, t, v, y.
c ünsüzü, söz başında başka ünsüzlerden değişmiş olarak bir kaç
sözcükte bulunur: cibinlik < çıpın vb.
n ünsüzü Türkçe kökenli sözcükler içinde yalnız ne ve türevlerinde
bulunur: ne, neden, niçin, nasıl vb.
p ünsüzü de söz başında, bir kaç Türkçe sözcükte b'den değişmiş olarak
bulunur: piş- < biş-, parmak < barmak vb.
Kaynak :
http://www.dilimiz.gen.tr/ozellikler/genel.html
Konuşma Dili ve Yazma Dili
Dil hem yazılı hem sözlü olabilir. Konuşma dili yazının icadından
binlerce yıl öncesinden beri gelişmiştir. Elbette, yazı dili ile
konuşma dili arasında önemli farklar vardır, temel öğeleri farklıdır.
Biri kelimelerden, diğeri seslerden oluşur. Yazı dilinin biçimi
gelenekler ve gramerciler tarafından konuşma diline oranla çok daha
dikkatli bir şekilde düzenlenmiştir. Konuşurken ve yazarken kullanılan
kelime dağarcığı genellikle daha geniştir. Bundan başka, konuşma ve
yazı dillerinin gramerleri farklıdır.
Bu iki yolla farklı dilde bilgi aktarma eğilimi vardır. Ayrıca konuşma
dilinde, yazı diline oranla daha fazla tekrar ve fazladanlık vardır.
Buna ana dilimizden örnek vermek gerekirse; yazı dilinde genellikle
"c" olarak yazılan ses, diaspora kabardeylerinin konuşma dilinde "g"
olarak söylenmektedir. Yine aynı şekilde "Cegu" yazılıyor "Gegu"
okunuyor. Başka bir örnek de; "ç" yazılanlar genellikle "k" okunuyor.
"Çapse", "kapse" okunuyor. "-di'li geçmiş" fiil çekimlerinde fiilin
sonu "-di'li geçmiş” takısı olarak yazıda kalın "ş" ile bitiyor,
diaspora kabardey konuşma dilinde "s" olarak söyleniyor.
Kaynak : Nefin Huvaj (Dil Üzerine)
Teknoloji ve Dil
Teknoloji artık neredeyse hayatımızın bir parçası oldu. Cep
telefonları , internet üzerinden yazışmalar , elektronik posta ve
bunlar gibi bir çok şey hayatımızı son derece kolaylaştırıyor. Fakat
hayatımızı kolaylaştırdığı gibi dilimizden de bir çok şeyi alıp
götürüyor.
Cep Telefonu Mesajları ve İnternet Yazışmaları
Günümüzde insanların büyük bir kısımı ve özellikle gençler
iletişimlerini cep telefonları ve bilgisayarlar ile birbirlerine
gönderdikleri mesajlar ile sağlıyorlar. Çünkü bu güzel icat insanların
iletişimini son derece kolaylaştırıyor. Fakat nedense insanlar bu
güzel icadın yanlış kullanıldığında dillerinden bir çok şeyi alıp
götürdüğünün farkında değil.
1. Sesli Harf Kullanılmıyor !
Herkesin başına gelen büyük bir sorun bu. Artık nedense mesajlarda
sesli harf kullanılmıyor. Bize "Selam. Nasılsın?" yazması gereken
arkadaşlarımız "Slm. Nslsn?" olarak bu işi geçiştirmiş oluyor. Bu
hatayı yapan insanlar bunun büyük bir sorun olduğunu düşünmüyorlar.
Çünkü onlara göre karşılarındaki ne demek istenildiğini anlıyor. Evet
bu belki doğru olabilir. Karşınızdaki sizin ne demek istediğinizi
anlayabilir. Fakat sürekli alışkanlık haline getirdiğiniz bu durum
sizin bütün hayatınızdaki yazışmaları kökünden etkiliyor.
2. Yabancı Kelimeler İle İletişim Sağlanıyor
Bu kadar zengin bir içerikte olan Türkçe sanki yetmiyormuş gibi bir de
işin içine yabancı kelimeler giriyor. Dil öğrenmek kesinlikle çok
güzel bir şeydir fakat iki dil birbirine karıştığı zaman aslında durum
çok saçma bir hal alıyor.
Örnek Mesaj
Yeni aldığın ayakkabılar çok cool olmuş.
Burada Türkçede bulunan bir çok kelimeyi kullanabiliriz. Örneğin "Yeni
aldığın ayakkabılar çok güzel olmuş" veya "çok hoş olmuş" diyebiliriz.
Fakat nedense bu hatayı yapan insanlar işin içine yabancı dil sokunca
kendilerini kültürlü gösterdiklerini zannediyorlar
Yazım Yanlışları
Yazım Kuralları ve Türkçe’nin Doğru Kullanımı
|
Bir yazı
ile okuyucuya mesajı doğru iletmede kaynağın önemli bir rolü ve
sorumluluğu bulunmaktadır. Bu yüzden mesajı ileten kişi mesajını
yazılı olarak iletirken bir takım yazım kurallarına uyması
gereklidir. Özellikle öğrencilerin yazı yazarken yaptıkları en
önemli hata, noktalama işaretlerine uymamalarıdır.
*
Yazılarda noktalama işaretleri bazen hiç kullanılmamakta bazen de
yerinde kullanılmamaktadır. İfadelerin doğru anlaşılması için bu
kurallara özenle uyulmalıdır.
* Bir bilgisayar programı kullanılarak yazılan yazılarda ise boşluk
konusuna dikkat edilmelidir. Örneğin,
Noktadan ve virgülden önce boşluk bırakılmamalıdır.
Noktadan ve virgülden sonra boşluk bırakılmalıdır. Boşluk
bırakılması unutulduğunda noktanın öncesinde ve sonrasındaki
sözcükler tek bir sözcük olarak algılanmaktadır. Bu da yazıların
kağıt üzerindeki düzenlemesini olumsuz etkilemektedir.
Parantezler açılırken parantez öncesinde boşluk bırakılmalı,
açılan parantezle metin arasında boşluk olmamalıdır. Parantezler
kapatılırken parantez öncesinde boşluk olmamalı, sonrasında ise
olmalıdır.
* Diğer bir hata türü yazım yanlışlarıdır. Sözcükler Türk Dil
Kurumu’nun belirlediği kurallar göz önünde bulundurularak
yazılmalıdır.
* Yaygın olarak yapılan bir başka hata da sözcüklerin yanlış
kullanımlarıdır. Örneğin “neden olmak”, “yol açmak” ve “sağlamak”
gibi sözcükler çok farklı anlamları verebiliyorken aynı anlamda
kullanılmaktadırlar.
* Ayrıca bazı sözcüklerin Türkçe karşılıkları varken (genelde)
farkında olunmadan yabancı karşılığı kullanılmaktadır.
Genel Yazım Yanlışları
Yanlış (!)
|
Doğru (!)
|
hergün |
her gün |
heryer |
her yer |
herşey |
her şey |
harhangibiri |
herhangi biri |
herbiri |
her biri |
birgün |
bir gün |
birşey |
bir şey |
bir çok şey |
birçok şey |
bir kaç şey |
birkaç şey |
hiç bir şey |
hiçbir şey |
pekçok |
pek çok |
pekaz |
pek az |
|
|
arasıra |
ara sıra |
yanısıra |
yanı sıra |
peşisıra |
peşi sıra |
ardısıra |
ardı sıra |
akşam üstü |
akşamüstü |
suç üstü |
suçüstü |
ayak üstü |
ayaküstü |
terketmek |
terk etmek |
ayırdetmek |
ayırt etmek |
farketmek |
fark etmek |
arzetmek |
arz etmek |
vaadetmek |
vaat etmek |
haketmek |
hak etmek |
muhtacolmak |
muhtaç olmak |
şehidolmak |
şehit olmak |
vaz geçmek |
vazgeçmek |
baş vurma |
başvurmak |
ön görmek |
öngörmek |
var saymak |
varsaymak |
ya hut |
yahut |
ve ya |
veya |
yada |
ya da |
|
|
laboratuar |
laboratuvar |
antreman |
antrenman |
eşortman |
eşofman |
orjinal |
orijinal |
yalnış |
yanlış |
yanlız |
yalnız |
kiprik |
kirpik |
kirbit |
kibrit |
anbar |
ambar |
canbaz |
cambaz |
çenber |
çember |
makina |
makine |
meyva |
meyve |
zatüre |
zatürree |
matba |
matbaa |
deynek |
değnek |
süpriz |
sürpriz |
poaça |
poğaça |
kordalye |
kurdele |
sandoviç |
sandviç |
eksoz |
egzoz |
pardesü |
pardösü |
ayidat |
aidat |
pilaj |
plaj |
tazik |
tazyik |
traş |
tıraş |
metod |
metot |
ara söz |
arasöz |
ara yön |
arayön |
Türkçe Karşılığı Varken Kullanılan Sözcükler
ve Yanlış Kullanımlar
Sözcüğün yanlış kullanımı
|
Doğrusu (!)
|
Türkçesi
|
çok mersi |
merci beaucoup |
Çok teşekkür ederim.
Teşekkür ederim. |
detay |
detail |
ayrıntı |
fonksiyon |
function |
işlev |
fonksiyonel |
functional |
işlevsel |
avantaj |
advantage |
üstünlük |
kriter
|
criterion
|
ölçüt |
kriterler |
criteria
|
ölçütler |
test sınavı |
??? |
çoktan seçmeli sınav |
layt (light) |
light |
hafif |
fest fud |
fast food
|
hazır yiyecek |
hard disk |
hard disc |
sabit disk |
imeyıl (e-mail) |
e-mail |
e-posta, elmek |
meyil (mail) |
mail |
e-posta mesajı, ileti |
meyil çekmek |
sending a mail |
e-posta mesajı yollamak |
maus (mouse) |
mause |
fare |
ran etmek (run etmek) |
running |
çalıştırmak |
tekrardan |
??? |
tekrar veya yeniden |
Asıl sorun Türkçeyi doğru
konuşabilmekte!...
Sözcüğün yanlış kullanımı
|
Türkçesi
|
start almak
center
relax olmak
e-mail
komunikasyon
cv
okey
trend
spontane
link
exit
check etmek
feedback
full-time
koordinasyon
absurt
adapte olmak
laptop
provoke etmek
jenerasyon
objektif
deklare etmek
star
perspektif
entegre olmak
nick name
partner
okeylemek
antipatik
mantalite
illegal
timing
catering
departman
revize etmek
global
sempatik
security
printer
elimine etmek
izolasyon
data
prezantasyon
finish
download etmek
monoton
konsensus
full
emergency
ambiyans
versiyon
ekstra
imitasyon
optimist
save etmek
adisyon
print out
anons etmek
bodyguard
dokuman
dizayn
analiz
online
kriter
part-time
pesimist
slayt
empoze etmek
driver
bye bye |
başlamak
merkez
rahatlamak
e-posta
iletişim
özgeçmiş
tamam
eğilim
kendiliğinden
bağlantı
çıkış
kontrol etmek
geribildirim
tam gün
eşgüdüm
saçma
uyum sağlamak
diz üstu bilgisayar
kışkırtmak
nesil, kuşak
nesnel, tarafsız
bildirmek
yıldız
bakış açısı
bütünleşmek
takma ad
eş
onaylamak
sevimsiz, itici
anlayış, zihniyet
yasadışı
zamanlama
yemek hizmeti
bölüm
yenilemek
küresel
sevimli, cana yakın
güvenlik
yazıcı
elemek
yalıtım
veri
sunum
bitiş, varış
indirmek
tekdüze
uzlaşma
tam, dolu
acil
hava, ortam
sürüm, uyarlama
fazladan
taklit
iyimser
kaydetmek
hesap fişi
çıktı
duyurmak
koruma
belge
tasarım
çözümleme
çevrim-içi
ölçüt
yarı zamanlı
karamsar
yansı
dayatmak
sürücü
hoşça kal |
HAZIRLAYAN
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU
KATKI SUNAN
Muharrem AYICI
|
|